Hoofdluis in 2020
De beste middelen tegen luizen: van shampoo van de Action tot tea tree olie
Hoofdluis is al ongeveer 7 miljoen jaar een plaag voor de mens. En er is geen ouder die bespaard blijft van deze kriebelbeestjes. Na iedere vakantie worden weer duizenden luizenshampoos, tea tree olie en andere middeltjes verkocht, bij apothekers en in winkelketens als Kruidvat, AH en Etos. Maar hoe zit dat nu precies met luizen? Waar komen ze vandaan? Waarom krijgen kinderen ze vaker als volwassenen? Hoe herken je luizen? En wat is het beste middel tegen luizen?
Een oude beschaving
De oude Egyptenaren werden al geplaagd door deze vervelende bezoekers. Dat is waarom velen van hen hun hele lichaam onthaarden. Cleopatra werd zelfs begraven met gouden luizenkammen. Maar eigenlijk zijn deze parasieten al bij ons van op het moment dat we evolueerden van primaten naar mensen.
De hoofdluis
Er zijn 532 soorten luizen, maar de parasiet die ons kriebels bezorgd is de hoofdluis. Bladluizen bijvoorbeeld zijn verzot op planten en zullen niet op een mens blijven zitten, wanneer je planten aanraakt.
Je hebt misschien gehoord van E120. Dat is een natuurlijke rode kleurstof die gewonnen wordt uit rode schildluizen. Karmijn(zuur) heeft een naar paarsrode kleur en wordt in voedingsmiddelen gebruikt, zoals roze muisjes bijvoorbeeld. Dat zijn dus bladluizen en heeft absoluut niets te maken onze hoofdluizen.
Deze parasiet heeft geen vleugels, kan niet springen, maar heeft 6 poten met scherpe uiteindes, waarmee hij zich vasthoudt aan je haar. Op die manier kruipt hij tot bij je hoofdhuid, waar hij zich meerdere keren per dag voedt met je bloed.
Volwassen luizen zijn ongeveer zo groot als een sesamzaadje (tot 4 mm) en bijgevolg kan je ze met het blote oog zien. De kleur varieert van lichtgrijs tot bruin (en wat donkerder, na een bloedmaaltijd). Larven zijn natuurlijk veel kleiner.
Op één dag kan een luis tot 8 eitjes leggen. Na 7 dagen komen de larven uit de neten. Ze zijn volwassen na 10 dagen en beginnen dan op hun beurt eitjes te leggen. Een luizenleven duurt gemiddeld 30 tot 50 dagen. In theorie heb je op die tijd meer luizen dan haren op je hoofd, wanneer je geen actie onderneemt…
Gezondheidsrisico
Hoofdluizen zijn helemaal geen bedreiging voor de gezondheid. Ze zijn voornamelijk alleen maar vervelend. Luizen kruipen vooral in de haren van de nekstreek en boven de oren. Zeldzamer komen ze ook voor in baard, snor, wenkbrauwen en wimpers.
Maar ze laten zich voelen: hun uitwerpselen en speeksel, en de omhulsels van dode luizen veroorzaken jeuk. Krab wondjes op zich jeuken ook. En dat laatste kan weleens een huidinfecties opleveren.
Hoe krijg je luizen?
Hoofdluizen kunnen niet vliegen of springen. Ze kruipen dus van het ene hoofd naar het andere. Dat is waarom kinderen er zo veel vaker last van hebben, dan volwassenen. Volwassen hoofden komen minder in contact met elkaar dan bij spelende kinderen.
Wanneer je een hoofddeksel of een sjaal gebruikt van iemand die geïnfecteerd is, kan je ze echter ook krijgen. Luizen overleven één tot twee dagen op kledij. Alweer gebeurt dat vaker bij kinderen. Op school hangen jassen en mutsen naast elkaar aan de kapstok. Daarom is er in het begin van het schooljaar en na een schoolvakantie vaak een piek in besmettingen.
Iedereen kan luizen krijgen. Al hebben sommige mensen er minder vaak last van dan anderen. Die mensen die er minder vaak last van hebben, hebben niet noodzakelijk een betere hygiëne. Hun bloed is gewoon niet zo lekker voor luizen. Die mensen zijn zeg maar ‘spruitjes’ voor luizen. Ook kale mensen hebben minder last, omdat luizen het graag lekker warm hebben. De diertjes houden nog het meest van loshangend lang haar. Een vlecht maken brengt je al een heel eind, inzake preventie. Gebruik van gel en haarlak zou de invasie ook verminderen. Wat haren kleuren betreft, doodt het proces wel de levende luizen, maar niet de neten. Gekleurde haren op zich, geven je niet minder kans op een infectie.
Hardnekkige rakkers
Zoals gezegd, hebben luizen haakjes aan de uiteinden van hun pootjes, waarmee ze zich stevig vast ankeren aan je haren.
Ze zijn al zo lang bij ons dat we in de loop van de tijd van alle soorten middeltjes hebben uitgeprobeerd, om onze ongenodigde gasten te verwijderen.
De diertjes kunnen hun adem wel 8 uur inhouden. Dus verdrinken onder een lange douche of in bad, kunnen we ze helaas niet. Of toch wel?…
Men ontdekte dat pesticides hun luchtwegen verstopten. In Wereld Oorlog II bijvoorbeeld bestrooiden ze mensen met DDT om tyfus tegen te gaan. Maar we hebben het zo vaak gebruikt dat luizen resistent geworden zijn tegen pesticides. En daar dragen we nu de gevolgen van.
Luizenshampoos en –sprays vandaag zijn namelijk vaak nog gebaseerd op stoffen die hetzelfde mechanisme hebben als DDT. Daardoor bijten en irriteren die middelen ook zo en werken ze vaak niet.
Het beste middel tegen luizen
Door die groeiende resistentie moesten we op zoek naar nieuwe bestrijdingsmiddelen. Wetenschappers vonden bijvoorbeeld een lotion die het zenuwstelsel van luizen aanvalt. De luizen worden verlamd en sterven door een darmbreuk van de honger. Dit is een duurdere oplossing.
Er zijn ook goedkope huismiddeltjes waarmee je van luizen afkomt. Azijn zou een efficiënt middel zijn. En het zou ook de neten losweken van je haren. Maar dermatologen raden deze methode af, aangezien het de huid irriteert.
Ook langdurige warmte zou de luis doen uitdrogen, maar we weten allemaal dat wanneer je met de haardroger lang op één plek blijft blazen het ondraaglijk heet wordt en je jezelf kan verbranden.
Tea tree olie is een etherische olie en bevat ontzettend veel geurstoffen. Mensen met een parfum allergie hebben hier dus niets aan. Bovendien is de werking nooit wetenschappelijk bewezen.
Het is wel zo dat olie ook de luchtwegen van luizen blokkeert, en dus kan doen stikken. Een paar druppeltjes dure tea tree oil gaan dus geen wonderen verrichten. Om het even welke olie werkt. Het grootste probleem hier is de luizen lang genoeg ondergedompeld houden om hun luchtkanaal te vullen. Gelukkig biedt de Luizenkap daar een oplossing voor. Het is een soort van badmuts, met een opening bovenaan. Via dat tuitje giet je bijvoorbeeld olijfolie naar binnen en verdrink je de luizen een tiental minuten. Het is een milieu- én huidvriendelijke manier om luizen te bestrijden.
Opruimen, die handel!
Welk middeltje je ook kiest, het is nog steeds belangrijk om een luizenkam te gebruiken na de behandeling. Want ook al heb je de levende luizen gedood, de neten zitten helemaal vast geklit aan je haarschacht.
Met zelfs de fijnste luizenkam, kan je een eitje hebben gemist. Daarom is het ook zo belangrijk de behandeling te herhalen na een dag of negen. Dus nadat de larve uitkwam en voor hij op zijn beurt weer eitjes kan leggen.
Het is dus fijn te weten dat je op olie kan rekenen, in plaats van weer diep in de buidel te moeten tasten voor een luizenmiddel bij de apotheek.
De luizenkap is daarop voorzien: je kan hem uitspoelen en tot wel 10 keer opnieuw gebruiken.
Je kan er natuurlijk nog steeds voor kiezen je haar afscheren, zoals de oude Egyptenaren. Al komt niet iedereen met die look weg…
